|
Fons Disch
wordt geboren in Heemstede (1918), waar hij naar het
Gymnasium gaat. Na de Middelbare school volgt hij een
Handelsopleiding.
Tijdens zijn militaire diensttijd is 1946, begint hij met
radioziekenprogramma's in militaire hospitalen.
Vanaf 1949 presenteert Fons, samen met majoor J.Ch. van der
Putten, een radio-grammofoonplaten-verzoekprogramma voor de
militairen, onder de naam "Vliegende Schijven".
Als dit programma ophoudt te bestaan, doet hij een vergeefse
poging om bij de Wereldomroep te komen.
Herman Fikkert doet een goed woordje voor Disch bij het
KRO-bestuur en dat opent voor hem de weg om te beginnen bij
KRO's Schoolradio.
Nadat hij in zijn schoolradio-periode al regelmatig, als
invaller, de omroepcel heeft mogen betreden, volgt in mei
1951 zijn vaste aanstelling als "omroeper der KRO". Dat
blijft hij gedurende de gehele jaren vijftig periode.
Het is de tijd van de grote radioshows, zoals: AVRO's Bonte
Trein, VARA's Show Boat, NCRV's Steravond en natuurlijk het
onvergetelijke Negen Heit de Klok van de KRO. Van de in
totaal 222 Klokken die de KRO heeft uitgezonden (de laatste
op 5 juni 1954), heeft Fons er heel wat gepresenteerd.
Het is ook de tijd van de Aktieprogramma's voor goede
doelen.
Bedenker en organisator A.M. Bergers, maakt voor de KRO de
SUS-acties, een inzamelingsprogramma voor
Katholieke-Maatschappelijke activiteiten. Fons Disch is
daarbij een van de presentatoren. |
En natuurlijjk
maken alle omroepen, dus ook de KRO,
"Spelletjesprogramma's". Kees Schilperoord is de leider van
dit gezelligheidsvermaak. Maar Fons is ook in die categorie
een van de topmedewerkers bij zijn omroep, vaak samen met
Joop Reinboud.
Hij leidt bijvoorbeeld met veel succes (als onderdeel van
het 2 uur durende programma Carousel) het spelletje "Adres
onbekend" waarin luisteraars oude bekenden kunnen oproepen
die ze uit het oog hebben verloren.
Aan het slot van zijn omroeploopbaan is Disch van 1973 tot
1978 bestuurslid van de KRO. |
FONS DISCH:
"IK PRAAT DE MENSEN NOOIT NAAR DE MOND".
Dinsdag- en vrijdagmiddag tussen vier en vijf. "Spreekuur" van de
KRO, respectievelijk gepresenteerd door Jacques van Kollenburg en
Fons Disch. Jacques neemt de schrijvers, musici, acteurs,
cabaretiers en sportlieden voor zijn rekening; Fons de politici en
de wetenschappers. Velen hebben dan al geluisterd naar "Adres
onbekend", een programma waarin luisteraars met hulp van de KRO in
de gelegenheid worden gesteld een speurtocht te ondernemen naar
vrienden, kennissen of collega's die zij jaren geleden uit het oog
zijn verloren. Spannende, soms ontroerende uitzendingen, waarin de
gezochte doorgaans snel wordt gevonden. Negentig procent tijdens de
uitzending, weet Fons Disch te vertellen. Van de resterende tien
procent lukt acht procent in de follow up. Fons Disch is een
vriendelijke, gezette man met grijs haar en een wat ingehouden stem.
Hij is volbloed radioman.
"Ik heb vijf keer meegewerkt aan een tv-programma. Leuke ervaring,
maar niet van mijn beroep. Radio boeit mij heel veel meer. Het laat
veel over aan de fantasie van de luisteraar", aldus Fons. Wat steeds
veel opvalt in zijn presentatie is de vakkundige vraagtechniek -
niet tevreden met een half, onduidelijk of ontwijkend antwoord, maar
nooit grof of minachtend - en zijn kennis van het onderwerp. Zoals
ook Koos Postema iedereen bereid vindt aan zijn uitzendingen mee te
werken, zo behoeft ook Fons Disch nimmer te bedelen om een
interview. Gezaghebbende lieden die vooral het belang van dit
programma zien, vrezen de onmiddellijke confrontatie met vragen van
luisteraars niet. Zij hebben trouwens een uitwijkmogelijkheid. Waar
een direct antwoord vervelende gevolgen kan hebben of berust op
onvoldoende kennis van een bepaalde zaak wordt een brief gestuurd.
De confrontatie met de luisteraar, in het vooruitzicht gesteld, de
Nederlander die stukloopt op bureaucratie en nimmer in de
gelegenheid is zijn probleem aan de autoriteit voor te leggen, is de
grote waarde van "Spreekuur". Wie opbelt naar de studio krijgt nooit
de gast zelf aan het toestel teneinde overbodig gepraat te
voorkomen. Wie iets wil weten moet zijn vraag kort en bondig
formuleren.
Alle gasten zijn gekozen omdat ze op dat moment in actuele zaken een
rol spelen. In een korte inleiding krijgen de luisteraars te horen
wat de gast voor opleiding heeft, hoe zijn loopbaan is verlopen en
welke publicaties hij op zijn naam heeft staan. Op het moment dat
Fons Disch het onderwerp zelf ter discussie stelt, beginnen de
telefoons te rinkelen. De frequentie van het aantal vragen is
uiteraard afhankelijk van het onderwerp. Het aantal heeft inmiddels
geleerd dat "Spreekuur" het best beluisterde radioprogramma is.
Fons, vijfenvijftig jaar, waarvan vijfentwintig jaar bij de radio in
allerlei mogelijke functies, presenteert "Spreekuur" voor het vierde
jaar. "Ik doe het nog steeds met het grootste plezier en dat geldt
ook voor mijn collega Jacques van Kollenburg". Hij leest een
indrukwek- kende lijst van mensen die in zijn geprogramma hebben
"gestaan". Wil je beslagen ten ijs komen, dan vereist zo'n programma
veel voorbereiding. Als je de materie niet kent, dan merkt de gast
dat terstond. Gelukkig beschikken wij over een uitstekende
documentatie, die mij in staat stelt mij volledig te informeren.
Wanneer het publicisten betreft, dan moet je een paar van hun boeken
hebben doorgelopen. Handig is ook te beschikken over citaten van
uitspraken die zij tien jaar geleden hebben gedaan. Dan hoor je wel
eens: "Heb ik dat werkelijk gezegd?".
Aan de komst naar de studio gaat een gesprek vooraf, het is Bert de
Winter die de gasten opzoekt, afspraken maakt - wat vaak erg
moeilijk is - en informaties inwint over leven en werken van de
betrokkene. Fons Disch: "Ik praat de mensen nooit naar de mond. Maar
ik belet hen ook niet te zeggen wat ze zeggen willen. Een uur voor
de uitzending komt de gast in de studio. We praten de vragen even
door en dan gebeurt het wel eens dat zo iemand zegt: "Als u nou dat
vraagt, dan kan ik dat ook nog zeggen". Vaak krijg in na afloop van
de uitzending te horen: "Ik heb eigenlijk veel meer gezegd dan ik
wilde zeggen". Dan was het er uit voor ze het wisten. Kijk, of een
wiskundige nou aan zijn vijfde vrouw toe is, dat is niet relevant,
maar wel wat hij doet".
Enkele maanden geleden vertoonde de KRO-tv een documentaire van Ad
Zonneveld over mensen die door allerlei problemen psychisch volkomen
in de knel waren geraakt. De documentaire liet zien langs welke
moderne lijnen en opvattingen hun behandeling zich voltrekt en welke
resultaten daarbij worden geboekt. Gezien het feit dat deze film
door geen enkel commentaar werd begeleid bleven vele kijkers, niet
ingesteld op een dergelijke regelrechte confrontatie, met veel
vragen zitten. De KRO was daar op voorbereid en stelde "Spreekuur"
ter beschikking om vragen los te laten op dr.P.J. Jongerius, de
geneesheer-directeur die aan het hoofd staat van "De Viersprong",
waar de moderne behandellingsmethoden worden toegepast. Het werd een
bewogen uitzending. waarin een telefoniste van de KRO-studio huilend
haar post verliet. Fons Disch: "Inderdaad, ik zal het niet gauw
vergeten. Kijk, als Frans Andriessen moet antwoorden op de vraag:
hoe denk je nu over belastingverlaging, dan is dat zo gebeurd. Maar
minder eenvoudig is het antwoord wanneer het mensen betreft die
volledig in de puree zitten, die lang willen vertellen en dan smeken
om rechtstreeks in verbinding tekomen met dr. Jongerius. Ze bellen
's avonds laat nog en wat moet je dan als ze zeggen "Over een
kwartier is het te laat, dan hoeft het niet meer". Fons Disch is nu
op vakantie. De mogelijkheid is niet uitgesloten dat hij in zijn
bagage een aantal boeken meezeult ter voorbereiding van nieuwe
interviews. Een zorgvuldig vakman, als omroeper begonnen, later
reporter, samensteller van kunst- enamusementsprogramma's en zes
jaar in de functie van chef-omroepdienst.
LUISTEREN. Ondanks het feit dat programma's als "Spreekuur" een
verheugende luisterdichtheid vertonen, klinken er uit de radiowereld
weinig opwekkende geluiden als de cijfers op tafel komen. Fons Disch
kunnen ze niet van de wijs brengen. "Het zijn kwantitatieve
cijfers", zegt hij, die onvoldoende materiaal opleveren. Wat men
zich moet afvragen, is hoe wordt er geluisterd en onder welke
omstandigheden. Ik zie liever een diep-onderzoek. Want er is ook nog
een verschil tussen horen en luisteren. Met dat aspect wordt nooit
rekening gehouden. Dat herinner ik mij nog wel uit mijn
omroeperstijd. Sos-berichten liet je zo zorgvuldig mogelijk
overkomen, maar dan nog belden de mensen op en dan bleek dat ze
alles verkeerd hadden verstaan. Cijfers zijn niet alleen
zaligmakend. Als er op een interview met iemand die alles van Yoga
weet verduizend brieven binnenkomen, dan betekent dat de radio nog
een belangrijke taak heeft".
Met dank aan Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken,
Leiden.courant.nu, editie 13 juli 1974. |